Rapport Amnesty Sinds EU-onderhandelingen schendt Ankara op grove wijze mensenrechten

Migranten en vluchtelingen worden in Turkije opgesloten en gedeporteerd zonder eerlijk proces of toegang tot juridische bijstand. Dat geldt ook voor tientallen Syriërs die volgens alle internationale verdragen bescherming zouden moeten genieten. Turkije maakt zich daarmee schuldig aan grove mensenrechtenschendingen.

Dat staat in een rapport van mensenrechtenorganisatie Amnesty International dat woensdag verschijnt. Migranten en vluchtelingen die zijn opgepakt worden vastgezet in detentiecentra verspreid over het land. Hun telefoons worden afgepakt. Ze hebben vaak geen idee waar ze zijn en krijgen geen toestemming hun familie of een advocaat in te lichten.

Om vrij te komen moeten ze een verklaring tekenen waarin staat dat ze vrijwillig terugkeren naar hun land van herkomst. De migranten hebben vaak geen flauw idee wat er in de verklaring staat, omdat ze die niet kunnen lezen. Ze krijgen geen kopie mee. Een deel van hen wordt vervolgens gedwongen gedeporteerd.

Amnesty signaleert dat de Turkse autoriteiten zich sinds september harder opstellen jegens vluchtelingen en migranten. Toen begonnen onderhandelingen met de EU over het indammen van de vluchtelingenstroom die via Turkije naar de EU gaat.

Voor die tijd liet de politie de migranten meestal met rust. De Turkse behandeling van migranten was volgens Amnesty over het algemeen „welwillend en humaan”. Wie werd opgepakt bij een poging illegaal naar Griekenland over te steken werd na een paar uur weer vrijgelaten. De meesten probeerden het dan opnieuw.

‘Telefoons van migranten worden afgepakt. Ze weten niet meer waar ze zijn’

Eind november sloten de EU en Turkije een akkoord. Daarin staat onder meer dat de Turken meer moeten doen om te voorkomen dat mensen illegaal uitreizen. Ook is afgesproken dat de EU meebetaalt aan de verbetering van de levensomstandigheden van vluchtelingen die in Turkije wonen. Er zijn geen afspraken gemaakt over het verruimen van de legale mogelijkheden voor vluchtelingen om naar Europa te komen en daar asiel aan te vragen.

Amnesty waarschuwt de EU dat ze medeverantwoordelijk dreigt te worden voor grove mensenrechtenschendingen. „Door Turkije in te schakelen als poortwachter in deze vluchtelingencrisis dreigt de EU ernstige mensenrechtenschendingen te negeren en aan te moedigen. De samenwerking tussen de EU en Turkije op het vlak van migratie moet ophouden tot zulke schendingen zijn onderzocht en beëindigd”, zegt Amnesty-directeur John Dalhuisen.

De centra waar de opgepakte migranten worden vastgehouden zijn grotendeels door de EU gefinancierd. Ook door de EU betaalde open centra voor opvang, worden in de praktijk gebruikt voor detentie.

Om hoeveel mensen het precies gaat is niet helder. Turkse autoriteiten verstrekken dat soort gegevens niet. Amnesty baseert zich op ooggetuigenverklaringen. De organisatie klaagt over gebrek aan transparantie.

Turkije biedt op dit moment plaats aan meer dan 2,2 miljoen Syrische vluchtelingen en honderdduizenden vluchtelingen uit andere landen, onder wie veel Irakezen, Afghanen en Pakistanen.